1616
Reżyser - Rafael Lewandowski - pochodzi z francusko-polskiej rodziny. Jego debiutancki film fabularny Kret (2010), został uhonorowany Paszportem Polityki oraz licznymi nagrodami festiwali filmowych. Artysta ma w swoim dorobku filmowym historię malarza Jerzego Mierzejewskiego - Sztuka milczenia (2008), słynnego francuskiego dyrygenta Marca Minkowskiego Minkowski | Saga (2013), a tym razem przedstawił opowieść o życiu prof. Zygmunta Lubicz-Zaleskiego, historyka i krytyka literatury, tłumacza, poety i publicysty.
Już podczas studiów, Zaleski za udział w konspiracji niepodległościowej został aresztowany przez władze carskie i osadzony w warszawskiej Cytadeli. Po uwolnieniu, w 1905 roku zagrożony kolejnymi represjami – opuścił kraj. Przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości aktywnie działał na rzecz krzewienia polskiej kultury oraz w polskiej sprawie na arenie międzynarodowej, gdy Ojczyzny nie było na mapach Europy. Był prezesem Towarzystwa Artystów Polskich, a także szefem Biura Prasowego Delegacji Polskiej na Konferencji Pokojowej w Wersalu. Współpracował z polskimi naukowcami – między innymi z Marią Skłodowską-Curie oraz ludźmi kultury.
W latach czterdziestych XX wieku, dzięki jego zaangażowaniu, przy francuskich uniwersytetach wprowadzono lektoraty języka polskiego. Z jego inicjatywy powstało w Villard-de-Lans jedyne polskie liceum, działające oficjalnie w okupowanej Europie. Za swoją działalność został aresztowany i zesłany do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, gdzie mimo skrajnie trudnych warunków, kontynuował swoją misję edukacyjną, prowadząc tajne wykłady i odczyty w łaźniach obozowych. Po uwolnieniu wrócił do Francji, gdzie sprawował opiekę nad polskimi stypendystami oraz głosił ideę zjednoczonej Europy.
Pokazowi filmu towarzyszyła prelekcja historyka Dariusza Bożka, który przybliżył postać głównego bohatera, przedstawił rys historyczny jego czasów. Fundacja przygotowała też tematyczną wystawą. Trwający prawie 1,5 godziny dokument opowiada o niezwykłej postaci prof. Zygmunta Lubicz-Zaleskiego, jego żony (lekarki) Marii i całej rodziny, bardzo zasłużonej w dziele krzewienia polskości nie tylko we Francji.
Pokaz współorganizowało Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu.
Fot. PG
