![]() |
|
---|---|
Temat: | |
ETNOGRAFIA | |
Treść: | |
Region Pogórza zamieszkuje ludność, która kiedyś w wyniku osadnictwa średniowiecznego przyszła z północy, a ściślej biorąc z krakowskiego i sandomierskiego. Tak więc dzisiejsi Pogórzanie należą do wielkiej grupy Małopolan. W podziale administracyjnym Pogórzanie zamieszkują północną część powiatów gorlickiego, jasielskiego i krośnieńskiego oraz południową tarnowskiego. | |
Wszystko to sprawiło, że strój Pogórzan ma charakter przejściowy, łącząc elementy ubiorów góralskich (wełniane białe spodnie, kierpce) z ubiorem typowo nizinnym (biała męska płótnianka, czapka "magierka"). Jako element wspólny wykształciła się biała sukmana tzw. "cuwa". Mężczyźni nosili długie, wypuszczane na wierzch koszule spięte rzemiennym paskiem, białe spodnie i sukienne kamizele zapinane na dwa rzędy blaszanych guzików. Ulubionym ubiorem zwłaszcza dla powracających z wojska austriackiego młodych chłopców był błękitny spencer - bluzka nieco dłuższa od kamizelki z czerwonymi wyłogami na kołnierzu. Letnie nakrycie głowy stanowił słomiany kapelusz o szerokim rondzie, opasany czerwoną wstążką. W zimie noszono długie kożuchy, czapki baranie (wścieklice) i buty z cholewami. Oryginalnym nakryciem głowy była biała włóczkowa czapka, zwana magierką. Od święta zakładano czarny filcowy kapelusz, zwany tylickim.
W życiu Pogórzan, oprócz rolnictwa, ogromne znaczenie odgrywało rzemiosło. Już w XV i XVI wieku rozwinęło się tu na dużą skalę tkactwo płócienne i sukienne (Biecz, Gorlice, Rzepiennik Biskupi). Z tkactwem związane było również hafciarstwo (szeroko znanym ośrodkiem, gdzie wyrabiano haftowane chusty czepcowe były Ciężkowice) oraz koronkarstwo, które w Bobowej i Siedliskach zachowało się do dzisiaj. W Bieczu i Gorlicach rozwinęło się garbarstwo. Najstarszym ośrodkiem garncarskim były Kołaczyce, potem dołączyły do nich Rożnowice, Biecz, Szalowa, Łużna, Stróże czy Rzepiennik Biskupi, Stróżówka. Mistrzowie wyplatania koszyków mieszkali w Szymbarku i Gródku. Ośrodkiem kamieniarskim była Turza - do dziś jeszcze można spotkać na Pogórzu kapliczki przydrożne z pięknymi w swej prostocie kamiennymi postaciami świętych. |